Linux od podstaw

Obsługa Linuksa nie jest już czarną magią zastrzeżoną tylko dla
chłopaków z zatłuszczonymi włosami i grubymi okularami.
Nie wymaga ona wpisywania długich, niewiele mówiących komend
z klawiatury. System ten staje się coraz popularniejszy w zastosowaniach
biurowych i domowych. Nic w tym dziwnego, zawiera wszystkie
elementy potrzebne do pracy i rozrywki. Dzięki zastosowaniu środowiska
grafi cznego staje się także znacznie prostszy w obsłudze. Czas obalić mity
– zobaczcie, jak Linux w środowisku grafi cznym bardzo upodobnił się do
swoich komercyjnych rywali.

W jaki sposób obsługiwać system Linux?
Pierwsze dystrybucje Linuksa obsługiwane były za pomocą
komend z linii poleceń. Taki sposób pracy nie był wygodny
dla użytkowników. Jednak współczesny Linux wyposażony
jest w graficzny interfejs, który często do złudzenia przypomina
wygląd systemów z rodziny Windows. Jest on przejrzysty,
czytelny i daje duże możliwości konfiguracji w celu
dopasowania go do własnych potrzeb. Okienkowy „pingwin”
w porównaniu z Windowsem ma także dodatkowe możliwości
i cechy, które czynią go często bardziej użytecznym. Najlepiej
to widać, jeśli weźmiemy pod uwagę liczbę narzędzi systemowych
instalowanych wraz z podstawową dystrybucją systemu.

Teraz system Linux obsługuje się wygodniej dzięki
graficznemu interfejsowi użytkownika o nazwie KDE
3.1. Jest on przeznaczony dla systemów Linux i BSD.
Szczegóły wyglądu, ilość i rodzaj zainstalowanych programów
zależy od konkretnej dystrybucji systemu i może
się częściowo różnić od opisanego przez nas.

Dystrybucja Linuksa
W haśle tym opisujemy obsługę systemu na podstawie dystrybucji
Aurox Linux 9.1. Jest to polska dystrybucja Linuksa,
która zdobywa coraz większą popularność. Zawdzięcza ją nie
tylko spolszczeniu, ale także dobrze dobranemu oprogramowaniu
(nie zabrakło w niej nawet odtwarzaczy DVD i DivX
oraz zgodności na poziomie pakietów z dystrybucją Red Hat).
W niedalekiej przyszłości dystrybucja będzie zgodna z Linux
Fedora.
Aktualną listę linków do pobrania dystrybucji Aurox
Linux znajdziecie pod adresem internetowym: http://
www.aurox.pl/pl/index.php?page=download. Instalacja
tego systemu nie odbiega w znaczący sposób od opisywanej
już w poradniku instalacji Linuksa Mandrake.

Jak poruszać się po pulpicie?
Po uruchomieniu i zalogowaniu się do systemu Aurox na ekranie
zobaczycie pulpit podobny do dobrze znanego pola pracy
w Windows.

Ikony panelu
W lewej części dolnego paska zobaczycie kilka dużych ikon.
Ich znaczenie jest następujące:
– po wciśnięciu przycisku oznaczonego literą K
(najbardziej z lewej, dolnej części ekranu) rozwiniecie
menu, w którym zobaczycie możliwości Waszego
nowo zainstalowanego systemu. Jest to odpowiednik przycisku
Start z systemów Windows. Pozwala na wybór i uruchomienie
zainstalowanych w systemie programów.
– ikona Narzędzia to skrót do programów Centrum
Sterowania. Dzięki nim możecie dokładnie skonfigurować
działanie wielu elementów systemu.
– ikona Pokaż pulpit przydaje się, w sytuacji gdy otworzycie
dużą ilość okien i chcecie ponownie spojrzeć na
pulpit.
Możecie również samodzielnie dodawać ikony, np. dla często
wykorzystywanych programów. Domyślnie znajdują się tutaj
skróty do przeglądarki internetowej, edytora tekstu i terminala.
Nic nie stoi na przeszkodzie, abyście uzupełnili tę listę o swoje
ulubione pozycje.
Aby dodać nową ikonę:
> Kliknijcie prawym klawiszem myszy w obrębie pola. Wtedy
na ekranie pojawi się menu, jak na rysunku 2.
> Wybierzcie kolejno: Menu panelu, Dodaj i Przycisk aplikacji.
> Wskażcie wybraną przez Was aplikację i zatwierdźcie wybór.
Teraz ikona aplikacji pojawi się w panelu.

Przełączanie między pulpitami
Element ten pozwala przełączać się między pulpitami,
których w systemie jest cztery (istnieje możliwość skonfigurowania
nawet do 16). Na każdym z pulpitów możecie otwierać
oddzielne okna i programy. Dzięki temu, jeśli pracujecie np.
nad kilkoma dokumentami jednocześnie, możecie rozłożyć je
na oddzielnych pulpitach i w prosty sposób – klikając na cyfry
od 1 do 4 – przełączać się między nimi.
Blokowanie i wyłączanie systemu
W dolnym pasku ekranu znajdziecie także dwie przydatne
ikony, domyślnie znajdujące się w prawej części ekranu:
?? – przez wciśnięcie ikony „kłódki” zablokujecie dostęp
do pulpitu (podobnie jak w przypadku systemu Windows
z rodziny NT). Odblokowanie nastąpi po wprowadzeniu
odpowiedniego hasła.
?? – ikona wyłącznika to skrót pozwalający na szybkie
zamknięcie lub restart systemu.
Przeglądanie katalogów
Poruszanie się po systemie plików w przypadku KDE zapewnia
przeglądarka Konqueror, uruchamiana po kliknięciu obiektu.
Nawigacja w katalogach jest podobna do poruszania się po
stronach WWW – macie do dyspozycji przyciski pozwalające
na cofnięcie się, przejście dalej lub o katalog wyżej. Możecie
także stworzyć zakładki wskazujące często używane katalogi.

W jaki sposób wykonywać operacje na plikach
i katalogach?
Tworzenie nowych katalogów i plików możecie przeprowadzić
analogicznie jak w przypadku systemu Windows.
W tym celu:
> W przeglądarce Konqueror kliknijcie ikonę dysku lub katalogu.
> Gdy otworzy się okno z ich zawartością, klikniecie dowolne
miejsce prawym przyciskiem myszy.
> Na ekranie pokaże się wtedy tzw. menu kontekstowe,
z którego wybierzcie opcję Utwórz nowe, a następnie
Katalog.
> System poprosi Was teraz o podanie nazwy dla nowego katalogu.
> Po wciśnięciu OK operacja zostanie zakończona i katalog
utworzony we wskazanym przez Was miejscu i o określonej
nazwie.

Podobnie możecie stworzyć skróty i inne pliki np.
tekstowe czy HTML przy wykorzystaniu dołączonych
do dystrybucji Linuksa programów.
Kopiowanie plików
Kopiowanie i przenoszenie plików również jest bardzo zbliżone
do znanych z Windowsa mechanizmów. Aby skopiować plik,
przeciągnijcie go w żądane miejsce, trzymając lewy przycisk
myszy. Po zwolnieniu przycisku w docelowej lokalizacji pliku
ukaże się małe menu z opcjami:
?? Kopiuj tutaj – zwykłe kopiowanie,
?? Przenieś tutaj – przenoszenie pliku lub katalogu,
?? Dowiąż tutaj – w uproszczeniu oznacza to stworzenie skrótu,
?? Anuluj.

Jeśli plik jest plikiem graficznym i przeciągniecie go
na pulpit, w menu kontekstowym zobaczycie dodatkową
pozycję w menu – Ustaw jako tapetę.
Przy kopiowaniu pliku możecie również skorzystać z menu
kontekstowego i wybrać opcję Kopiuj lub Wytnij (jeśli chcecie
przenieść plik), a następnie w katalogu docelowym z menu kontekstowego
wybierzcie Wklej.
Tę samą czynność możecie też wykonać, korzystając
z kombinacji klawiszy CTRL+C oraz CTRL+V .
Informacje o obiekcie i wolnym miejscu na dysku
Aby dowiedzieć się, jak dużo miejsca na dysku zajmuje plik,
wystarczy „najechać” na niego myszką lub wybrać Właściwości
w menu kontekstowym.
Aby otrzymać informacje o wolnym miejscu na dyskach,
posłużcie się programem o wiele mówiącej nazwie Wolna przestrzeń
na dyskach. Znajdziecie go w menu Narzędzia systemowe.

Jak sformatować dyskietkę?
Chcąc sformatować dyskietkę w systemie Linux, wybierzcie
menu Akcesoria, a następnie kliknijcie Program formatujący
dyskietki. Możecie tutaj:
?? Wskazać napęd dyskietek, który będzie wykorzystywany do
formatowania nośnika – inaczej niż w Windowsie, napędy
oznaczane są tutaj numerami – pierwszy, drugi itp. (pole
Napęd dyskietek).
?? W polu Rozmiar podać wielkość dyskietki – domyślnie ustalony
jest najpopularniejszy 1,44 MB. Program obsługuje
zarówno dyskietki 3,5, jak i 5,25 cala.
?? W dalszej części okna możecie ustalić, czy ma zostać przeprowadzone
pełne, czy też szybkie formatowanie.
?? Wprowadzić oznaczenie (etykietę) dla dyskietki. W naszym
przykładzie nazwa dyskietki to KDE Floppy.

W programie możecie sformatować dyskietki zarówno
w formacie DOS, jak i EXT2. Pierwszy z nich to
bardzo popularny format stosowany przez właściwie
wszystkich użytkowników PC-tów z systemem.
Windows. Również wiele nowych dyskietek wyjętych
prosto z pudełka jest już w ten sposób sformatowanych.
Dlatego, jeśli chcecie przenosić dane pomiędzy komputerami,
najwygodniej jest korzystać z tego formatu.
Dzięki temu plik zapisany na dyskietkę na komputerze
z Linuksem będzie można otworzyć również w komputerach
z Windowsem. W przypadku wykorzystywania
formatu EXT2 dla dyskietek, nie będzie już to takie
proste. Wyboru formatu dokonujecie w polu System
plików.
W jaki sposób ustawić parametry
związane z wyglądem systemu?
Centrum sterowania to odpowiednik Panelu sterowania z systemów
Windows. Pozwala na ustawienie szeregu parametrów pracy
systemu. Są to zarówno ustawienia wyglądu, konfiguracji sieciowej,
bezpieczeństwa, jak i językowe. W tym haśle omówimy
ustawienia dotyczące niektórych opcji związanych z wyglądem.
Tło
Tło w KDE może być wypełnione pojedynczym kolorem lub
tzw. gradientowe (płynne przejście z jednego koloru do drugiego).
Możecie również zastosować tapetę lub zestaw tapet zmienianych
w określonych odstępach czasu.
Aby ustawić pojedynczą tapetę:
> Wybierzcie pozycję Tło w Centrum sterowania.
> Przejdźcie do zakładki Tapeta, a następnie zaznaczcie opcję
Pojedyncza tapeta.
W polu Metoda wybierzcie sposób wyświetlania tapety, tak
aby najlepiej pasowała ona do Waszego pulpitu. Do wyboru
jest tu kilka opcji, m.in. Na środku i Skalowana.
> Na końcu kliknijcie Zastosuj.
Jeśli chcecie, aby tapety zmieniały się cyklicznie np. co 30
minut:
> Wskażcie opcje Wiele tapet.
> W oknie, które wyświetli się na ekranie, wpiszcie odstęp czasowy,
w jakim mają być wyświetlane kolejne tapety (pole Odstęp).
> Następnie dodajcie pliki z tapetami do listy za pomocą przycisku
Dodaj i na końcu kliknijcie OK.
Wygaszasz ekranu
W podobny jak poprzednio sposób możecie wybrać wygaszacz
ekranu i określić parametry jego wyświetlania. Lista możliwych
do wybrania typów wygaszaczy jest bardzo długa (w podstawowej
instalacji jest ich około 40).
Kolory
Również bardzo rozbudowane są możliwości konfiguracji kolorystyki
środowiska graficznego. Podobnie jak w Windowsie
możecie określić kolor praktycznie każdego elementu wyświetlanego
na ekranie przez system. Możecie skorzystać z gotowych
zestawów kolorów lub określić własne. Po wybraniu opcji
Stosuj kolory dla aplikacji spoza KDE będziecie mogli wymusić
wyświetlanie ustalonego schematu kolorów w aplikacjach, które
nie są zawarte w KDE.